در بحث حسابداری و مالی اصطلاحات مختلفی بابت دریافت‌ها، پرداخت‌ها، هزینه‌ها و درآمد به کار برده می‌شود. از جمله موارد پرکاربرد پیش‌پرداخت و علی الحساب است. حسابدار باید بداند پیش‌پرداخت و علی الحساب چیست و نحوه ثبت حسابداری آن‌ها چگونه است.
علی الحساب چیست؟
علی الحساب در امور حسابداری و معاملات هنگامی به کاربرده می‌شود که شخصی حقیقی یا حقوقی از کارفرمای خود مبلغی زودتر از موعد دریافت می‌کند.
به این مبلغ دریافت شده علی الحساب گفته می‌شود. همچنین در رابطه با حقوق نیز واژه علی الحساب زیاد شنیده می‌شود. در پاسخ به علی الحساب حقوق یعنی چه؟
می‌توان گفت مبلغی است که کارگر از صاحب کار یا شرکت خود قبل از زمان پرداخت حقوق بنا به نیاز و با درخواست مستقیم دریافت کرده و در پایان ماه این مبلغ از حقوق قابل پرداخت کسر می‌گردد.
صورتحساب علی الحساب چیست؟
هنگامی که یک کارفرما در پروژه‌های مختلف با چند پیمانکار به صورت همزمان مشغول به فعالیت باشد و بر حسب نیاز در حین کار اقدام به پرداخت علی الحساب به پیمانکارها نماید، در این حالت به گزارش اخذ شده از سیستم در خصوص علی الحساب‌های پرداختی صورتحساب علی الحساب می‌گویند.
تعریف علی الحساب دریافتنی
علی الحساب دریافتنی یک حساب دارایی است. این حساب برای پرداختی‌هایی به صورت علی الحساب است که در آینده در قبال اسناد و مدارک بابت فعالیت انجام شده در گذشته، باید تسویه شود.
تعریف علی الحساب پرداختنی
علی الحساب پرداختنی یک حساب بدهی است. برای دریافتی‌هایی به صورت علی الحساب است که در آینده در قابل اسناد و مدارک بابت فعالیت انجام داده توسط شرکت در زمان گذشته، باید تسویه گردد.
ماهیت علی الحساب چیست؟
در معادله اصلی حسابداری دارایی‌ها در سمت راست و بدهی و سرمایه در سمت چپ معادله قرار می‌گیرد. حساب‌هایی که متعلق به سمت راست معادله مذکور باشند با ماهیت بدهکار و حساب‌های متعلق به سمت چپ معادله حسابداری با ماهیت بستانکار شناخته می‌شوند.
ثبت حسابداری علی الحساب
در مشاغل پیمانکاری گاهی اتفاق می‌افتد که صورت وضعیت ارسال شده توسط کارفرما مورد تایید قرار نگیرد. در این صورت تا 70 درصد صورت وضعیت موقت به عنوان علی الحساب به پیمانکار پرداخت می‌گردد.
تفاوت علی الحساب با پیش پرداخت
در اکثر شرکت‌ها دیده شده که قبل از خرید کالا یا خدمات، طبق توافق صورت گرفته مبلغی پرداخت می‌شود. یا قبل از وقوع هزینه، وجه مربوط به محل هزینه پرداخت می‌شود که به پرداختی مذکور پیش پرداخت می‌گویند.
از طرف دیگر در پاسخ به سوال پیش پرداخت چیست؟ می‌توان به ماده 28 قانون محاسبات عمومی کشور رجوع کرد. در این ماده قانونی به پرداخت‌هایی که از محل اعتبارات مربوط و طبق حکم و قرارداد، قبل از انجام تعهدات صورت می‌گیرد، پیش پرداخت می‌گویند.
نتیجه گیری
در جامعه امروز افراد هر یک به نوعی در شرکت‌های پیمانکاری، سازمان‌های دولتی و … مشغول به فعالیت هستند. در نتیجه بیشتر افراد شاغل با واژه علی الحساب آشنایی نسبی دارند. حتی افرادی که در بخش مالی و یا شرکت‌های پیمانکاری نباشند باز هم امکان دارد به علت نیاز درخواست علی الحساب حقوق نمایند.