شناسایی زمان مناسب جهت تنظیم سند، پرداخت و دریافت مالی در حسابداری امری ضروری است. اما در این زمینه برای همیشه استفاده از فرمول‌‌های ساده و یکسان کارایی لازم را نخواهد داشت. به همین علت شاخههای تخصصی مختلف و در حسابداری ایجاد شده و تحولاتی در این زمینه ازجمله حسابداری تعهدی به وجود آمده تا نیاز‌های مالی حسابداران و شرکتها را بر طرف نماید.
یکی از تحولات ایجاد شده در نظام حسابداری بخش عمومی می‌باشد. نتیجه تحولات حرکت نظام حسابداری بخش عمومی از حسابداری نقدی به سمت حسابداری تعهدی می‌باشد. تغییر یاد شده بر استاندارد‌ها، ساختار و تشکیلات واحد‌های مالی، فهرست حسابها، روش‌‌های گردش عملیات، دستورالعمل‌‌های حسابداری و شیوه رسیدگی و گزارشگری مالی مدیریتی تاثیر قابل توجه داشته است.
حسابداری تعهدی یعنی چه؟
شاید از خود پرسیده باشید که حسابداری تعهدی چیست؟ برای درک بهتر موضوع مقاله در ادامه به این پرسش پاسخ می‌دهیم.
مطابق حسابداری تعهدی، بدون توجه به زمان دریافت و پرداخت وجه نقد، معاملات و سایر رویداد‌ها در زمان وقوع شناسایی و ثبت می‌شوند، یعنی درآمد در هنگام انجام خدمات یا فروش کالا و هزینه در زمان دریافت کالا یا خدمات و ایجاد تعهد در حسابها در نظر گرفته می‌شود.
سود و زیان خالص در مبنای تعهدی، نتیجه درآمد‌های کسب شده به غیر از وجوه نقد دریافتی و هزینه‌های تحمیل شده به شرکت به غیر از وجوه نقد پرداختی است. در نتیجه اطلاعات حاصل شده از حسابداری تعهدی (Accrual Accounting) در خصوص دارایی‌ها و بدهی‌های یک واحد اقتصادی، با حسابداری دریافت و پرداخت وجه نقد آن واحد اقتصادی قابل تامین نخواهد بود.
مراحل پیاده سازی حسابداری تعهدی به شرح زیر است.
- ایجاد دفتر به نام دفتر تعهدی
- تعریف زیرفصل‌های جدید فصول هزینه‌ای
- تعریف عناوین حسابها
- تعریف سرفصل‌های کل، معین و سایر تفصیلی‌ها
- ثبت اسناد حسابداری
- استخراج صورت وضعیت مالی و صورت تغییرات در صورت وضعیت مالی
مبانی حسابداری تعهدی
زمان ثبت درآمد و هزینه از نظر حسابداری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در سیستم حسابداری موثر می‌باشد. اینکه درآمد‌ها و هزینه‌ها در چه زمانی شناسایی و در دفاتر حسابداری ثبت شود را مبانی حسابداری میگویند.
انواع مبانی یا مبنای حسابداری عبارتند از:
- مبنای نقدی
- مبنای تعهدی
- مبنای نیمه تعهدی
- مبنای نقدی تعدیل شده
- مبنای تعهدی تعدیل شده
بر مبنای حسابداری تعهدی صرف نظر از زمان دریافت و پرداخت وجه نقد، معاملات و رویداد‌ها در زمان وقوع شناسایی و در اسناد حسابداری ثبت می‌گردند. هدف حسابداری تعهدی شفاف سازی حسابها و ارائه گزارش‌های مالی مورد نیاز می‌باشد.
ویژگی‌های اصلی حسابداری تعهدی عبارتند از:
- تبعیت از اصل تطابق درآمد و هزینه
- شناسایی و ثبت درآمد، هزینه، بدهی و طلب در دوره مالی وقوع
- اندازه‌گیری عملکرد مالی واقعی یک فعالیت اقتصادی
- کمک به مدیران در جهت مدیریت منابع فعلی و برنامه ریزی برای آینده
حسابداری نقدی چیست؟
دریافت و پرداخت در حسابداری نقدی، در زمان مبادله وجه نقد شناسایی و ثبت می‌گردد. به عبارت دیگر درآمد هنگامی ثبت می‌شود، که از مشتری برای فروش محصول یا ارائه خدمات وجوه نقد دریافت شده است. همچنین هزینه هنگامی که وجه نقد بابت خدمات یا کالای دریافت شده پرداخت گردد ثبت می‌شود. در نتیجه صورت‌های مالی مبتنی بر این نوع از حسابداری، منابع دریافت و پرداخت وجه نقد را نشان داده و با مخارج بودجه‌ای مقایسه می‌کند.
تفاوت حسابداری نقدی و حسابداری تعهدی
حسابداری تعهدی به عنوان یک حسابداری استاندارد و در مقابل حسابداری نقدی قرار دارد. همانطور که قبلا در تعریف حسابداری تعهدی و نقدی نیز اشاره شد، معاملات در حسابداری تعهدی در زمان ارائه خدمات و یا فروش کالا به مشتریان، حتی اگر وجه نقد شناسایی نشود، به رسمیت شناخته می‌شود. اما در حسابداری نقدی فقط زمان مبادله وجه نقد است، که معاملات به رسمیت شناخته می‌شود.
بودجه بندی تعهدی در حسابداری تعهدی
هنگامی که بودجه‌ها و تخصیص منابع مالی بر مبنای حسابداری تعهدی صورت می‌گیرد، به این نوع از بودجه بندی، بودجه بندی تعهدی کامل میگویند. تغییر از مبنای نقدی به مبنای تعهدی در فرآیند بودجه بندی، سبب افزایش کارایی و شفافیت و بهبود مدیریت مالی می‌گردد.
نتیجه گیری
شاخههای تخصصی مختلفی مانند حسابداری تعهدی در حسابداری ایجاد شده است، تا نیاز‌های مالی حسابداران و شرکتها را بر طرف نماید، زیرا شناسایی زمان مناسب جهت تنظیم سند، پرداخت و دریافت مالی در حسابداری امری ضروری می‌باشد.
مبانی حسابداری شامل مبنای نقدی، تعهدی، نیمه تعهدی، نقدی تعدیل شده، تعهدی تعدیل شده می‌باشد. هر کدام از این مبنا‌ها دارای شرایطی بوده و محل کاربرد مجزایی دارد. براساس اصول پذیرفته شده حسابداری، شرکتها ملزم به استفاده از حسابداری تعهدی می‌باشند.
منبع
https://www.ariansystem.net/حسابداری-تعهدی-سیستم-حسابداری-نقدی/