امروزه تمام افراد جامعه با واژه‌ی بودجه آشنا هستند و کمابیش می‌دانند که بودجه چیست و به چه منظوری تصویب و مورد استفاده قرار می‌گیرد. ممکن است تعداد کمی جواب آن را ندانند، اما جهت درک بهتر و شفاف این موضوع، قصد داریم هرآنچه برای درک بودجه چیست و انواع آن لازم است را مطرح کنیم.
در واقع بودجه یک شاخص در اقتصاد خرد می‌باشد و ممکن است هر شخص، خانواده، گروه، جامعه و دولت جهت پیش‌بینی درآمد و هزینه‌های خود از آن استفاده کنند. همچنین برای برآورد بودجه روش‌هایی وجود دارد تا به طور دقیق پیش بینی انجام شود.
مفاهیم بودجه
جهت درک بهتر افراد نسبت به مفهوم بودجه، دولت و گروه‌ها مفاهیم متعددی را بیان کرده‌اند و نمی‌توانیم بگوییم که کدام مفهوم درست و کدام یک نادرست می‌باشد. پس در ادامه به چند مورد از مفاهیم بودجه، اشاره می‌کنیم.
در سده 19 بودجه را یک طرح جامع و کامل مالی دانستهاند که به کمک آن می‌توانیم یک برنامه جاری و دقیق برای مدت زمان معلوم و مشخصی داشته باشیم.
در مقابل مفهوم فوق، گروهی دیگر معتقد بودند که بودجه یک ابزار مالی جهت نظارت قوه مقننه بر دولت می‌باشد که نشان‌دهنده اشکال فعالیت‌های اقتصادی دولت هست.
اگر بخواهیم دقیق‌تر بودجه را مفهوم‌یابی کنیم در دایره المعارف بریتانیا، بودجه را پیش‌بینی درآمد و هزینه در یک مدت زمانی محدود دانستهاند.
بودجه چیست؟
بودجه یک پیش‌بینی و برآورد درآمد و هزینه، یک سال و یا یک مدت زمان محدود و معلوم است. بودجه می‌تواند برای یک شخص، یک خانواده، گروه و یا افراد جامعه باشد که دولت مشخص و تصویب می‌کند.
بودجه دولت چیست؟
در بودجه دولت درآمدها، منابع تامین اعتبار و هزینه کامل یادداشت می‌شوند. همین بودجه از 3 قسمت، بودجه عمومی دولت، بودجه شرکت‌های دولتی و بودجه موسساتی تشکیل شده است.
تفریغ بودجه چیست؟
تفریغ بودجه یک نوع حسابرسی برای عملیات مالی دولت است.
جدول بودجه چیست؟
سوالی که در اینجا مطرح می‌باشد چنین است بگوییم جدول بودجه چیست و بخاطر چه اموری استفاده می‌شود. جدول بودجه، جدولیست که دولت یا هر نهاد دیگری درآمد و هزینه‌های خود را در آن یادداشت کرده و نسبت به عملیات‌های مالی سال آینده پیش‌بینی می‌کند.
بودجه بندی چیست؟
بودجه بندی به شما کمک می‌کند تا به وسیله پس‌انداز کردن و هزینه کردن براساس برآوردهای انجام شده به اهداف کوتاه مدت یا بلندمدت برسید.
اهداف کلی تهیه بودجه
چه افراد و چه دولتها، از انجام بودجه، تصویب و اجرای آن اهدافی دارند. اهداف کلی تهیه بودجه را به 5 گروه مختلف می‌توان تقسیم‌بندی کرد که شامل:
قضاوت در مورد توزیع عادلانه وجوه
برقراری سیستم پاسخگویی
کسب مجوز قانونی برای فعالیت‌های دولت
راهنمای سیاست‌های دولت
ابزاری جهت کنترل قوه مجریه توسط قوه مقننه
انواع بودجه چیست؟
در این بخش می‌خواهیم انواع بودجه را شرح دهیم. در زمان تصویب و اجرای بودجه، باید عواملی را در نظر بگیریم. عواملی مانند همین که بودجه اعمال شده برای کدام سازمان با چه سطحی از فعالیت می‌باشد.
براساس همین انواع بودجه را تدوین کرده‌اند تا بتوانند با توجه به نوع کسب و کار و سطح فعالیت بودجه را به شرکت اعمال کنند. در تصویر زیر انواع بودجه را شرح داده‌ایم.
کسری بودجه چیست؟
کسری بودجه زمانی اتفاق می‌افتد که مخارج و هزینه‌های دولت یا هر نهاد دیگری بیشتر از درآمد آن باشد. به همین آسانی دانستیم که کسری بودجه چیست. اما این مازاد و کسری بودجه دلایلی دارد و جهت رفع آن نیز راه‌حل‌هایی وجود دارد که در ادامه هر دو مورد را شرح خواهیم داد.
اصول بودجه
دانستیم که اصول و انواع بودجه به چه منظوری در قانون استفاده می‌شود و چه اهدافی را دنبال می‌کند اما اکنون می‌خواهیم شرح دهیم که اصول بودجه چیست و چند مورد است. بودجه اصول متفاوتی دارد که شامل:
اصل سالانه بودن
اصل تعادل
اصل وحدت
اصل جامعیت
اصل تفصیل بودجه
اصل تخصیص و عدم تخصیص
اصل انعطاف پذیری
نتیجه گیری
بودجه یک شاخص در اقتصاد خرد به حساب می‌آید که هر شخص، خانواده، گروه، جامعه و دولت برای پیش‌بینی درآمد و هزینه‌هایش می‌تواند از آن استفاده کند. در واقع بودجه یک ابزار مالی جهت نظارت قوه مقننه بر دولت است که نشان‌دهنده مشکلات فعالیت‌های اقتصادی دولت است.