در حسابداری، طی یک زمان مشخص حسابدار باید بهای تمام شده کالاهای ساخته شده و موجودی انبار و موجودی کالاهای فروش رفته را به دست آورد، که به این‌ها هزینه یابی گفته می‌شود و یکی از روش‌های آن هزینه یابی مرحله ای و هزینه یابی سفارشی است.
هزینه یابی مرحله ای چیست؟
ابتدا با بیان پاسخ به سوال هزینه‌یابی مرحله ای چیست آغاز می‌کنیم. هزینه‌یابی مرحله ای، سیستمی است که برای اندازه گیری و گزارش بهای تمام شده محصولاتی که به طور انبوه تولید می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به بیان ساده‌تر برای شرح سوال هزینه یابی مرحله‌ای چیست؟ باید گفت که از سیستم هزینه یابی‌مرحله ای، در شرکت‌هایی استفاده می‌شود که محصولات موسسه به صورت دائم در حال گسترش و در تولید انبوه قرار می‌گیرد.
هزینه یابی سفارش کار چیست؟
یک نوع دیگر محاسبه هزینه یابی، هزینه یابی سفارش کار است. هزینه یابی سفارش کار یک نوع سیستم محاسباتی است که در حسابداری مدیریتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در هزینه یابی سفارش کار، محاسبات برای هر سفارش به صورت مجزا انجام می‌شود.
این سیستم اکثرا در موسسات حقوقی و حسابداری استفاده می‌گردد، زیرا در این نوع موسسات سفارش هر مشتری و مراجعه کننده متفاوت و منحصر به شخص است. به همین دلیل از هزینه یابی سفارش کار برای محاسبه و ثبت استفاده می‌شود.
نحوه هزینه یابی مرحله ای
در این قسمت از مقاله قصد داریم نحوه هزینه‌یابی مرحله ای را به طور کامل شرح دهیم. نحوه هزینه یابی مرحله ای به این صورت است، که سیستم هزینه یابی مرحله‌ای در کارخانه‌هایی کاربرد موفق و مناسب دارد، که محصولات مشابه را به صورت کلی و انبوه طی مدت زمان طولانی و دائمی تولید نماید.
در هزینه یابی مرحله‌ای تاکید اصلی بر مرکز هزینه و دایره تولیدی است و باید این را هم بدانید، که در هر دایره (مرحله) مراحل مختلفی برای تولید اتفاق می‌افتد و در مرحله آخر به انبار می‌رسد. هزینه یابی مرحله‌ای به سه روش صورت می‌گیرد که شامل:
روش اولین صادره از اولین وارده (fifo)
روش میانگین
روش میانگین موزون
نحوه هزینه یابی سفارشی
پیش تر گفتیم که هزینه یابی سفارشی در موسساتی به کار می‌رود، که سفارش مجزا و به سلیقه ی مشتری ایجاد می‌شود. در این روش هزینه یابی هر سفارش یک مرکز هزینه محسوب می‌شود. یعنی هزینه مواد، دستمزد و سربار کارخانه در هر سفارش جداگانه محاسبه می‌گردد. پس هزینه در هر سفارش مجزا و متفاوت است مانند شرکت‌های حقوقی و…
مثال هزینه یابی سفارشی
کارگاه تولیدی از روش هزینه یابی سفارشی استفاده می‌کند. اطلاعات زیر مربوط به دریافت سفارش شماره 221 کالای الف از شرکت خریدار است، که در تاریخ 78/08/05 شروع و در تاریخ 78/08/30 پایان یافته است.
مواد مصرف شده 300 کیلو به نرخ هر کیلو 20,000 ریال
کار مستقیم تولیدی 120 ساعت به نرخ هر ساعت 70,000 ریال
سربار ساخت به مقدار 130% دستمزد مستقیم
هزینه‌های اداری و توزیع به ترتیب 40% و 50% بهای اولیه
بهای فروش 40,000,000 ریال
نتیجه گیری
هزینه یابی مرحله ای، سیستمی‌است که برای اندازه گیری و گزارش بهای تمام شده محصولاتی که به طور انبوه تولید می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرد. هزینه یابی مرحله‌ای به سه روش اولین صادره از اولین وارده، روش میانگین و روش میانگین موزون انجام می‌شود.
منابع: