در دنیای تجارت و معاملات تجاری گاهی پیش می آید که یکی از طرفین معامله، توانایی انجام تعهدات خویش را نداشته باشد و بدهی خود را تسویه نکند، در این زمان مطالبات میان آن‌ها به چند دسته تقسیم میشود، که یکی از آن‌ها حساب‌های مشکوک الوصول می‌باشد.
مشکوک الوصول به چه معنی است؟
حساب‌های مشکوک الوصول طبق اصل محافظه کاری (یکی از میثاق‌ها‌ی محدود کننده حسابداری) و اصل تطابق هزینه و درآمد در موسسات بررسی میشود.
حساب‌های مشکوک‌الوصول قسمتی از حساب‌ها و یا اسناد دریافتنی هستند که بعد از بررسیهای پایان دوره نسبت به وصول و نقد شدن آن‌ها شک و ابهام داریم.
مطالبات مشکوک الوصول در حسابداری
مطالبات مشکوک الوصول در حسابداری پس از شناسایی و ذخیره از لحاظ وصول به 2 دسته تقسیم می‌شوند، که شامل موارد زیر است:
مطالبات قابل وصول
مطالبات غیر قابل وصول و یا لاوصول
گفتنی است که در پایان هر دوره، مدیران و مسئولان امور مالی پس از بررسیهای مطالبات مشکوک الوصول در حسابداری و صورتهای تهیه شده مطالبات را از لحاظ وصول در یکی از تقسیم بندی‌های فوق قرار می‌دهند.
شناسایی مطالبات مشکوک الوصول
در پایان هر دوره مالی، پس از بررسی صورتهای مالی، حساب‌های موقت باید بسته و حساب دائمی باید به دوره بعد منتقل شوند، در این هنگام شناسایی مطالبات مشکوک الوصول انجام میشود. پس تنها زمانی که می‌توانیم مطالبات را شناسایی کنیم در انتها‌ی دوره است. شناسایی مطالبات مشکوک الوصول به چند روش انجام میشود که در ادامه توضیح خواهیم داد.
روش‌های شناسایی مطالبات مشکوک الوصول
برای شناسایی مطالبات مشکوک الوصول روش‌ها‌یی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توانیم با سرعت و سریع تر مطالبات را شناسایی و محاسبه کنیم. روش‌های شناسایی حساب‌های مشکوک الوصول شامل موارد زیر است:
روش درصدی از حساب‌های دریافتنی
روش تجزیه سنی حساب‌های دریافتنی
روش درصدی از فروش نسیه
روش بررسی موردی
نحوه محاسبه ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
نحوه محاسبه ذخیره مطالبات با استفاده از چند روش در موسسات بررسی و اجرا میشود که با تمامی آن‌ها اصل تطابق را در حساب‌های دریافتنی موسسه رعایت کرده باشند. نحوه محاسبه ذخیره مطالبات شامل:
روش درصدی
روش تجزیه سنی
روش فروش نسیه
با استفاده از روش‌های فوق می‌توانیم ذخیره حساب‌های مشکوک الوصول را انجام دهیم و در اسرع وقت در دفاتر حسابداری موسسه و یا سازمان ثبت نمائیم.
وصول مطالبات مشکوک الوصول
دانستیم که مطالبات مشکوک الوصول، مطالباتی هستند که موسسه نسبت به وصول آن‌ها بر اثر اتفاقاتی که افتاده است دچار شک و تردید شده است. اما ممکن است پس از گذشت مدتی از تاریخ سررسید مطالبات شرکت توانایی پرداخت مطالبه خود را داشته باشد و آن را وصول کند.
در این صورت باید مقدار مطالبه را از حساب ذخیره خارج و حساب‌های دریافتنی را کسر کنیم. پس مطالبات مشکوک الوصول ممکن است به دو حالت تبدیل شوند.
مطالبات قابل وصول
مطالبات لاوصول
مالیات ذخیره مطالبات مشکوک الوصول
در بند 11 ماده 148 مالیات‌ها‌ی مستقیم مصوب ۲۷ , ۱۱ , ۱۳۸، مواردی را در مورد مطالبات مشکوک الوصول به تصویب رسانده است که یکی، دو مورد آن در باب مالیات ذخیره مطالبات مشکوک الوصول می باشد.
میزان ذخیره حساب‌های مشکوک الوصول برای هریک از صاحبان حساب‌های دریافتنی که احتمال می دهیم بدهی آن لاوصول خواهد ماند باید به صورت جداگانه تعیین و مشخص گردد.
ﺫﺧﯿﺮﻩ ایجاد شده ی حساب‌های ﻣﺸﮑﻮﮎ ﺍﻟﻮﺻﻮﻝ باید ﺩﺭ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ تا مشخص گردد که لاوصول است یا قابل وصول
نکات مهم حساب‌های مشکوک الوصول
تا این جای مقاله تمامی مواردی که لازم بود در مورد حساب‌های مشکوک‌الوصول بیان شد و حالا چند نکته جزئی وجود دارد که قصد داریم آن‌ها را هم توضیح دهیم.
در بررسی حساب‌های دریافتنی برای تشخیص وصول و یا عدم وصول آن‌ها، باید به خالص ارزش بازیافتنی بررسی شود. به بیان دیگر مبلغ خالصی که انتظار می رود دریافت میشود.
هزینه حساب‌های مشکوک الوصول به دلیل این که بی دقتی مدیران موسسه و یا اقداماتی از قبیل: کلاهبرداری، ورشکستگی اتفاق می افتد و نتیجه سوء عملکرد مدیران اجرایی است باید هزینه حساب‌های مشکوک الوصول را جزء هزینه‌های عمومی و اداری در صورت سود و زیان طبقه بندی کرد.
اسناد دریافتنی بلند مدت به ارزش فعلی اندازه گیری میشود و در ترازنامه ارائه می گردد. تفاوتی که میان ارزش فعلی و مبلغ قابل وصول در تاریخ سررسید حادثه است به عنوان سود تضمین شده در دفاتر ثبت می گردد.
نتیجه گیری
حساب‌های مشکوک الوصول طبق اصل محافظه‌کاری (یکی از میثاق‌ها‌ی محدودکننده حسابداری) و اصل تطابق هزینه‌و‌درآمد در موسسات بررسی میشود. حساب‌های مشکوک الوصول بخشی از حساب‌ها و یا اسناد دریافتنی هستند که بعد از بررسیهای پایان دوره نسبت به وصول و نقد شدن آن‌ها شک و ابهام داریم.
منابع: