اگر بخواهیم مقدمه‌ای برای بهتر درک کردن استهلاک دارائیها و هزینه استهلاک بیان کنیم، بهتر است از خود انسان شروع کنیم. اگر عمر انسانی 60 سال باشد، هر ثانیه که از عمر او می‌گذرد و به پیری نزدیک می‌شود، بدن او مستهلک می‌شود؛ به این منظور که سلول‌های بدن ما پیرتر می‌شوند و از بین می‌روند و سلول‌های جدید جایگزین می‌شوند.
هنگامی که دارایی را خریداری می‌کنیم، هرسال که از عمر دستگاه می‌گذرد، قیمت آن دستگاه کمتر می‌شود؛ به این کاهش ارزش دارایی طی سال، هزینه استهلاک می‌گویند.
تعریف استهلاک در حسابداری
به سرشکن کردن تدریجی بهای تمام شده خریداری شده (قیمت نهایی خریداری شده) و دارایی‌های بلندمدت به طور منظم نسبت به سال‌های عمر مفید آن هزینه استهلاک گویند. طبق اصل مقابله درآمدها با هزینه‌ها، چون از دارایی‌های ثابت (مثل ماشین‌آلات تولیدی) برای تولید و کسب درآمد استفاده می‌کنیم، لازم است بهای تمام شده دارایی‌ها را طی سال‌هایی که از آن‌ها استفاده می‌کنیم، بر اساس قواعد حسابداری به هزینه تبدیل کنیم تا عمر دستگاه به پایان رسد.
علل استهلاک چیست؟
عوامل هزینه استهلاک را می‌توان به دو دسته عوامل فیزیکی و کاربردی تقسیم نمود:
الف – عوامل فیزیکی
- گذشت زمان
- خرابی دستگاه بر اثر استفاده
- پوسیدگی و زنگ‌زدگی
ب – عوامل کاربردی
- عدم کافی بودن دستگاه در تولید و استفاده بیش از حد آن
- از مد افتادگی دستگاه به‌خاطر وجود دستگاه‌هایی با امکانات بیشتر
هزینه استهلاک در حسابداری چگونه محاسبه می‌شود؟
محاسبه هزینه استهلاک دارایی با در اختیار داشتن بهای تمام شده دارایی (که شامل بهای خرید آن و ارزش افزوده و هزینه‌های حمل و نصب آن است) و عمر مفید و ارزش اسقاط آن به دست می‌آید، بنابراین، محاسبه هزینه استهلاک به یک عامل واقعی (بهای تمام شده تاریخی) و دو عامل برآوردی یا تخمینی (عمر مفید دارایی و ارزش اسقاط آن) بستگی دارد.
عوامل تعیین هزینه استهلاک
عوامل تعیین هزینه استهلاک در حسابداری عبارتند از:
- بهای تمام شده تاریخی دارایی (شامل قیمت خرید + هزینه حمل + هزینه نصب+ ارزش افزوده)
- عمر مفید برآوردی
- ارزش اسقاط، ارزش دارایی بعد از سپری کردن عمر مفید (ارزش قراضه)
ثبت استهلاک دارایی‌های ثابت در ترازنامه
تأثیر استهلاک دارایی‌های ثابت در ترازنامه به‌صورت استهلاک انباشته می‌باشد، به‌گونه‌ای که در پایان دوره مالی استهلاک دارایی‌ها در طول سال محاسبه شده (با یکی از روش های ذکر شده و متناسب با اهداف شرکت) و با استهلاک سنوات گذشته جمع می‌گردد و به‌صورت استهلاک انباشته در سمت چپ ترازنامه در قسمت ذخایر نمایش داده می‌شود.
ثبت استهلاک دارایی در طول دوره مالی به شرح زیر می‌باشد:
هزینه استهلاک (بد)
استهلاک انباشته (بس)
منبع: وبلاگ نرم افزار حسابداری